Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

Roślina wieloletnia z rodziny astrowatych dorastająca do 30 cm wysokości. Kwitnie od kwietnia do lipca. Surowcem zielarskim są liście, łodygi, korzenie i kwiaty. 

Korzenie zawierają:

• związki gorzkie (laktony seskwiterpenowe)
• triterpeny,  żywice,  kwasy organiczne
• fitosterole, gumy roślinne, garbniki
• cholinę - pochodna witaminy B
• inulinę - węglowodan (do 40%)  

 Kwiat zawierają:

• luteinę, flawonoidy, triterpeny
• witaminy, karotenoidy
• sole mineralne, związki gorzkie

Liście zwierają:

• witaminę C, A, sole mineralne (duże ilości Fe, K), fitosterole, flawonoidy
• związki gorzkie (laktony seskwiterpenowe), żywice
• olejek eteryczny, związki cukrowe, triterpeny
• fenolokwasy

Mniszek zwiera trzy razy więcej żelaza niż szpinak; dziewięć razy więcej witaminy C i czterdzieści razy więcej witaminy A niż sałata z plastikowej folii. 

Z korzeni da się przyrządzić dobry w smaku surogat do kawy lub domieszkę do kawy przypominającą cykorię. Surogat z mniszka ze względu na zawartość inuliny nadaje się dla cukrzyków. Inulina to podobny do krochmalu polisacharyd, który zbudowany jest z molekuł fruktozy (cukier owocowy). Korzenie roślin koszyczkowych t.j. łopian, cykoria, dalia, kozibród i mniszek zawierają dobrze tolerowane przez diabetyków węglowodany.

Korzenie mniszka należy zebrać jesienią, kiedy są mniej gorzkie, oczyścić dokładnie, pokroić na kawałki, uprażyć w piekarniku i zemleć w młynku do kawy.

Napary z mniszka stosowane są przy:

• zaburzeniach trawiennych i metabolicznych - działa rozkurczowo, odtruwająco, pobudza wydzielanie żółci, wspomaga trawienie i metabolizm, zwiększa łaknienie
• w kamicy nerkowej - pomaga usunąć złogi z układy moczowego
• schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego - wspomaga odtruwanie i oczyszczanie organizmu, łagodzi stany zapalne (w leczeniu żółtaczki i kamicy żółciowej)
• schorzenia skórne i alergie - oczyszcza i odtruwa organizm, reguluje przemianę materii
• schorzenia śledziony - reguluje funkcje układu odpornościowego 
• w miażdżycy - wspomaga przemianę lipidową (fitosterole, cholina)
• w cukrzycy - jako środek słodzący (inulina)
• kurzajki i brodawki - świeży sok z rośliny
• chorobach oczu - świeży sok rozcieńczony z wodą destylowaną (krople, okłady, przemywania)
• w zburzeniach hormonalnych i miesiączkowych - wzmocnienie i odtrucie organizmu

W medycynie chińskiej mniszek stosowany jest przy ostrych stanach zapalnych gruczołu sutkowego, zwiększeniu laktacji u karmiących matek, czyraku gromadnym, nieżycie żołądka, zapaleniu wątroby i infekcjach dróg moczowych. 

W starożytności świeży sok z rośliny stosowano przy stanach zapalnych oczu. 

Mniszek lekarski jest rośliną miododajną. Miód otrzymany z kwiatów mniszka, o jasnożółtej lub jasnopomarańczowej barwie stosowany jest przy: 

• chorobach wątroby i dróg żółciowych
• niedokrwistości i stanach wyczerpania psychicznego
• miażdżycy

Z kwiatów można również przyrządzić bardzo dobry syrop, który wspomaga leczenie przeziębienia i jest bardzo dobrym dodatkiem do herbaty. 

W  wolnym dniu od pracy można zastosować kurację naparem z korzeni i liści mniszka (silne działanie moczopędne). Na czczo rano w ciągu kwadransa należy wypić małymi łykami litr naparu z tego ziela. Pomaga to przy usunięciu kamieni i piasku z układu moczowego, w artrozie, lumbago, ischias i - gdyż korzystnie wpływa na tkankę łączną - również na uszkodzeni krążka międzykręgowego. 

W trzecim dniu upływającego księżyca wykopywano korzeń mniszka i zwilżano jego sokiem brodawki. Tak jak znikał księżyc z nieba, tak też znikała brodawka z ciała - medycyna ludowa. 

Aby korzenie pozbawić ich gorzkiego smaku, powinno się je przedtem gotować sześć - osiem minut w solance.

Mniszek idealnie nadaje się jako dodatek do zup, soków, sałatek i kanapek. Liście najlepiej zbierać przed kwitnieniem, w miejscach czystych ekologicznie.

Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica

Roślina wieloletnia z rodzin pokrzywowatych (Urticaceae) osiągająca wysokość 150 cm. Kwitnie od czerwca do października. Surowcem są liście zbierane przed kwitnieniem, całe ziele i korzenie - zbierane wczesną wiosną i jesienią.

Liście i ziele zawierają:

• kwasy organiczne, flawonoidy, białka
• witaminy: A, E, C, K i z grupy B, karotenoidy
• garbniki, chlorofil, związki aminowe
• sole mineralne: Fe, Cu, Si, K, P, Mg, Mn 

W korzeniach zawarte są:

• kwasy organiczne, fitosterole, lecytyny
• sole mineralne: Fe, Cu, Si, K, P, Mg, Mn
• śluzy

Z nasion wyrabia się olej jadalny (Tybet). W starożytności nasiona pokrzywy stosowano jako swego rodzaju afrodyzjak, gdyż uważano, że mają właściwości pobudzające seksualnie. 
Ziele to stosowano również do wyrobu piwa.
Stosowane są również tzw. bicze z pokrywy, które pobudzają przepływ krwi pod smaganą skórą.

Pokrzywa podobnie jak konopie była także bardzo dobrym surowce włókienniczy. Stopniowo jednak została zastąpiona przez bawełnę.
Ze świeżego ziela wiosną można sporządzić bogaty w minerały nawóz i zasilać nim rośliny w ogródku. W tym celu należy beczkę wypełnioną pokrzywą pokrzywą (nożna do niej dodać również inne dostępne zioła np. skrzyp polny, czy babkę lancetowatą) i pozostawić pod przykryciem na 2-3 tygodnie, do momentu zakiśnięcia (pachnie jak gnojówka).  

Napary z pokrzywy pomagają przy:

• egzemach, pryszczach, problemach ze skórą, stanach zapalnych i owrzodzeniach - stosowanie wewnętrznie i zewnętrznie w postaci okładów i przemywań; oczyszcza krew, wspomaga procesy przemiany materii, odżywia, dezynfekuje 
• początkowe stadium cukrzycy - obniża poziom cukru we krwi (nie można nią zastąpić już stosowanych leków typu insulina lub innych np. tabletek, ale można ją zastosować w mieszance ziołowej przed zastosowaniem leków jeśli wahania cukru nie zagrażają życiu po konsultacji z zielarzem, farmaceutą, lekarzem)
• schorzenie dróg moczowych (napar z całego ziela, łącznie z korzeniami) - wykazuje działanie moczopędne, stosowana przy stanach zapalnych, piasku i kamieniach nerkowych
• nieżytach żołądkowo-jelitowych - poprawia trawienie, wspomaga przemianę materii, wzmacnia wątrobę i woreczek żółciowy; stosowany przy stanach zapalnych woreczka żółciowego, owrzodzeniach żołądka i jelit
• choroby śledziony - napary z pokrzywy oczyszczają krew (wykazuje on m.in. właściwości wiązania metali ciężkich, dlatego należy zbierać ją w miejscach wolnych od tych pierwiastków) i tym samym wspomagają pracę śledziony
• anemii - jest bogatym źródłem żelaza, które jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny i transportu tlenu oraz innych witamin i minerałów (ponieważ żelazo jest dobrze przyswajalne w obecności miedzi, należy jednocześnie w czasie kuracji dostarczać tego pierwiastka; niedobór Cu w organizmie ściśle wiąże się z niedoborem Fe)
• artretyzmie, reumatyzmie, chorobie Burgera - oczyszczenie i odtrucie organizmu z mocznika i innych szkodliwych produktów przemiany materii; ułatwi usuwanie nadmiaru soli z organizmu (stosowanie naparów w mieszankach ziołowych oraz okładów i kąpieli)
• alergii - oczyszcza organizm z toksyn (okłady działają łagodząco na skórę)
• wypadaniu włosów - działanie pielęgnacyjne na skórę głowy, wzmacnia cebulki włosowe, stymuluje wzrost włosów; stosowanie w szamponach i płukankach po umyciu włosów (napar z suszonego lub świeżego ziela)

Dobrze jest dodawać młode, świeże liście pokrzywy do zup i sałatek. Można również wyciskać świeży sok, np. marchew, jabłko i pokrzywa i pić jako uzupełnienie codziennej diety. 

Zupa pokrzywowa: 

Drobno posiekaną cebulę poddusić na tłuszczu (masło, olej), zalać chłodnym rosołem warzywnym, dodać drobno posiekane młode pędy pokrzywy (jedna filiżanka na talerz zupy), zagotować. Na koniec mieszając, dodać jedno jajko, do tego trochę masła, sos sojowy i opieczone kawałki chleba.

Pokrzywę równie dobrze można dodać do zwykłej zupy jarzynowej. 

Ze względu na to, że wiąże ona metale ciężkie, nie należy jej zbierać przy drogach, czy w miejskich parkach!