Mniszek lekarski - Taraxacum officinale

Roślina wieloletnia z rodziny astrowatych dorastająca do 30 cm wysokości. Kwitnie od kwietnia do lipca. Surowcem zielarskim są liście, łodygi, korzenie i kwiaty. 

Korzenie zawierają:

• związki gorzkie (laktony seskwiterpenowe)
• triterpeny,  żywice,  kwasy organiczne
• fitosterole, gumy roślinne, garbniki
• cholinę - pochodna witaminy B
• inulinę - węglowodan (do 40%)  

 Kwiat zawierają:

• luteinę, flawonoidy, triterpeny
• witaminy, karotenoidy
• sole mineralne, związki gorzkie

Liście zwierają:

• witaminę C, A, sole mineralne (duże ilości Fe, K), fitosterole, flawonoidy
• związki gorzkie (laktony seskwiterpenowe), żywice
• olejek eteryczny, związki cukrowe, triterpeny
• fenolokwasy

Mniszek zwiera trzy razy więcej żelaza niż szpinak; dziewięć razy więcej witaminy C i czterdzieści razy więcej witaminy A niż sałata z plastikowej folii. 

Z korzeni da się przyrządzić dobry w smaku surogat do kawy lub domieszkę do kawy przypominającą cykorię. Surogat z mniszka ze względu na zawartość inuliny nadaje się dla cukrzyków. Inulina to podobny do krochmalu polisacharyd, który zbudowany jest z molekuł fruktozy (cukier owocowy). Korzenie roślin koszyczkowych t.j. łopian, cykoria, dalia, kozibród i mniszek zawierają dobrze tolerowane przez diabetyków węglowodany.

Korzenie mniszka należy zebrać jesienią, kiedy są mniej gorzkie, oczyścić dokładnie, pokroić na kawałki, uprażyć w piekarniku i zemleć w młynku do kawy.

Napary z mniszka stosowane są przy:

• zaburzeniach trawiennych i metabolicznych - działa rozkurczowo, odtruwająco, pobudza wydzielanie żółci, wspomaga trawienie i metabolizm, zwiększa łaknienie
• w kamicy nerkowej - pomaga usunąć złogi z układy moczowego
• schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego - wspomaga odtruwanie i oczyszczanie organizmu, łagodzi stany zapalne (w leczeniu żółtaczki i kamicy żółciowej)
• schorzenia skórne i alergie - oczyszcza i odtruwa organizm, reguluje przemianę materii
• schorzenia śledziony - reguluje funkcje układu odpornościowego 
• w miażdżycy - wspomaga przemianę lipidową (fitosterole, cholina)
• w cukrzycy - jako środek słodzący (inulina)
• kurzajki i brodawki - świeży sok z rośliny
• chorobach oczu - świeży sok rozcieńczony z wodą destylowaną (krople, okłady, przemywania)
• w zburzeniach hormonalnych i miesiączkowych - wzmocnienie i odtrucie organizmu

W medycynie chińskiej mniszek stosowany jest przy ostrych stanach zapalnych gruczołu sutkowego, zwiększeniu laktacji u karmiących matek, czyraku gromadnym, nieżycie żołądka, zapaleniu wątroby i infekcjach dróg moczowych. 

W starożytności świeży sok z rośliny stosowano przy stanach zapalnych oczu. 

Mniszek lekarski jest rośliną miododajną. Miód otrzymany z kwiatów mniszka, o jasnożółtej lub jasnopomarańczowej barwie stosowany jest przy: 

• chorobach wątroby i dróg żółciowych
• niedokrwistości i stanach wyczerpania psychicznego
• miażdżycy

Z kwiatów można również przyrządzić bardzo dobry syrop, który wspomaga leczenie przeziębienia i jest bardzo dobrym dodatkiem do herbaty. 

W  wolnym dniu od pracy można zastosować kurację naparem z korzeni i liści mniszka (silne działanie moczopędne). Na czczo rano w ciągu kwadransa należy wypić małymi łykami litr naparu z tego ziela. Pomaga to przy usunięciu kamieni i piasku z układu moczowego, w artrozie, lumbago, ischias i - gdyż korzystnie wpływa na tkankę łączną - również na uszkodzeni krążka międzykręgowego. 

W trzecim dniu upływającego księżyca wykopywano korzeń mniszka i zwilżano jego sokiem brodawki. Tak jak znikał księżyc z nieba, tak też znikała brodawka z ciała - medycyna ludowa. 

Aby korzenie pozbawić ich gorzkiego smaku, powinno się je przedtem gotować sześć - osiem minut w solance.

Mniszek idealnie nadaje się jako dodatek do zup, soków, sałatek i kanapek. Liście najlepiej zbierać przed kwitnieniem, w miejscach czystych ekologicznie.